మాడ్యుల్ నెంబర్ : 10

అంశము : తెలుగు తెలుగు వికీపీడియాలో వ్యాసం ఎడిటింగ్ చెయ్యటం ఎలా ?

పాఠ్య లక్ష్యం: తెలుగు వికీపీడియా లో ఒక వ్యాసమును సంకలనము చేసేప్పుడు ఎలా అన్వేషించాలి, వ్యాసము ఆకారము పొందుటకు వాడవలసిన ఫోర్మాట్టింగ్ మొదలైనవి.

ఈ పాఠములో -

1. తెలుగు వికీపీడియాలో వ్యాసం ఎడిటింగ్ - పాఠ్యము 15 నిమిషములు

2. తెలుగు వికీపీడియా వ్యాసo సంకలనం - వీడియో 08.22 నిమిషాలు

   అభ్యాస ఫలితం : పాఠము ముగిసే సరికి, తెలుగు వికీపీడియాలో వ్యాస సంకలనము గురించి నేర్చుకొంటారు.

వికీపీడియాలో వ్యాసం ఎడిటింగ్

1. ఒక డ్రాఫ్ట్ ఆర్టికల్ సృష్టించడానికి ముందు, మీరు మొదట మీ వ్యక్తిగత శాండ్ బాక్స్ లేదా వికీపీడియా యొక్క కమ్యూనిటీ శాండ్ బాక్స్ లో ఎడిటింగ్ చేయడం ద్వారా ప్రాక్టీస్ చేయవచ్చు.

2. లైవ్ ఆర్టికల్స్ పై ప్రభావం పడకుండా మీ ఎడిటింగ్ నైపుణ్యాలను ప్రయత్నించడానికి ఇది ఒక గొప్ప మార్గం

   చిత్తుప్రతి సృష్టి
3. మీరు మీ చిత్తుప్రతిని సృష్టించినప్పుడు, అది బాహ్య శోధన ఇంజిన్‌లకు కనిపించదు. అయితే, మీరు పూర్తి చేసినప్పుడు, మీరు దీన్ని వికీ వాలంటీర్లు సమీక్షించటానికి సమర్పించగలరు. అందరూ మీలా స్వచ్ఛంగా వికీలో పనిచేస్తారు కాబట్టి వేరేవారు సమీక్షించ టానికి చాలా సమయం పడుతుంది, కాబట్టి దయచేసి ఓపికపట్టండి చిత్తుప్రతులు నిర్దిష్ట క్రమంలో సమీక్షించబడనందున దీనికి 6 వారాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సమయం పడుతుంది.అయితే మీరు ఆర్టికల్ వికీ నింబంధనలకు అనుగుణంగా రాస్తే త్వరగానే వికీలో చేర్చవచ్చు.
4. దిద్దుబాటు ప్రయోగాల కోసం వికీపీడియా:ప్రయోగశాల లాంటి ప్రయోగశాల ను వాడండి.ఇక్కడ వ్రాసినది అవసరమనుకుంటే, మీ ప్రయోగం అయిన తరువాత మీ సభ్య పేజీలలో పదిలపరచుకోండి. అలాగే మీ సభ్యపేజీని లేక దాని ఉపపేజీలను ప్రయోగశాలగా వాడుకోవటం మరింత మంచిది.

కొత్త వ్యాసం / ఆర్టికల్ రాయటం / పేజీ సృష్టించుట

పేజీకీ, కొత్త పేజీకి తేడా ఒకటే - పేజీకి పేజీ చరిత్ర ఉంటుంది, కొత్తపేజీకి ఉండదు. కొత్తపేజీ ప్రారంభించడం అంటే మరేమీ కాదు, ఓ ఖాళీపేజీలో మొదటి వాక్యాలు రాయడమే! ఒక్కోసారి కొత్తపేజీ ఖాళీగా కాక, ముందే నిర్ధారించిన కొన్ని వాక్యాలు ఉండవచ్చు. మీతో సహా ఎవరైనా, వికీపీడియాలో రాయవచ్చు! కింద ఉన్న పెట్టెలో ఏదో ఒక పేరు రాసి, "వ్యాసాన్ని సృష్టించు" ను నొక్కండి. ఇక్కడ ఏమి రాస్తారో అదే ఆ పేజీపేరు అవుతుంది. మీరు ఒక వేళా లాగిన్ కాకపోయినా వ్యాసం రాయవచ్చు ని మీ పేరు వ్యాస చరిత్రలో రికార్డు కాదు , వాటిని ఎవరైనాదిద్దు బాటుచేసినా మీకు హెచ్చరిక రాదు ,

ఉదాహారణ:

https://te.wikipedia.org/w/index.php?action=edit&preload=Template:New_page&editintro=&title=ఒక_కొత్త_పేజీ&create=వ్యాసాన్ని సృష్టించు

URL ద్వారా పేజీ ని ప్రారంభించడం: ఇప్పటికే ఉన్న పేజీ URL ను నొక్కినపుడు పేజీ ఎలా వస్తుందో, లేని పేజీ కూడా అలాగే వస్తుంది. బ్రౌజరు అడ్రసుపెట్టెలో మీరు సృష్టించదలచిన పేజీ URL ను రాయండి. ఉదాహరణకు, http://te.wikipedia.org/wiki/కొత్తపేజీపేరు. ఎంటరు నొక్కినపుడు, సదరు పేజీ యొక్క దిద్దుబాటు పేజీకి వెళ్తుంది. ఇక అక్కడ మీరు రాయదలచిన విషయం రాసేసి పేజీని భద్రపరచండి. URLను సృష్టించే సులభమైన విధానం - ఒక పేజీ URL లోని చివరి భాగాన్ని మార్చి కొత్త URL తయారు చెయ్యడమే.

వెతుకుపెట్టె నుండి: మీరు సృష్టించదలచిన వ్యాసం పేరును వెతుకు పెట్టెలో రాసి, "వెళ్లు" గానీ "వెతుకు" గానీ నొక్కండి. ఆ పేరుతో వ్యాసం లేకపోతే, ఫలితాల్లో పేజీ పేరుతో ఎర్ర లింకు కనిపిస్తుంది. ఆ లింకును నొక్కితే సదరు పేజీ యొక్క దిద్దుబాటు పేజీకి వెళ్తుంది. ఇక అక్కడ మీరు రాయదలచిన విషయం రాసేసి పేజీని భద్రపరచండి. మీరు సృష్టించదలచిన పేజీ సిద్ధం!

వేరే పేజీ నుండి వికీలింకు ద్వారా: ఏదో ఒక పేజీ యొక్క మార్చు లింకును నొక్కండి. దిద్దుబాటు పెట్టెలో మీరు సృష్టించదలచిన పేజీ పేరును రాసి, వికీలింకు ఇవ్వండి. సరిచూడు మీటను నొక్కండి. "పేజీ భద్రపరచు" మీటను నొక్కరాదు. దిద్దుబాటు పెట్టెకు పైన కనిపించే మునుజూపులో కొత్తపేజీ లింకు ఎర్రగా కనిపిస్తుంది. ఆ లింకును నొక్కి పేజీని సృష్టించండి

మీరు ఏదైనా మార్పు చేయబోయే ముందు ఈ తెర వస్తే Start editing ని

వికీపీడియా వ్యాసాలను సాంప్రదాయకంగా దిద్దుబాటు చేయడానికి వాడే రూపమే వికీ కోడ్(మార్కప్) .వికీపీడియా లో మొదట ఈ మార్కప్ కోడ్ తోటే సవరణలు చేసే వారు , కాకపోతే ఇందులో కొన్ని కోడులు గుర్తుపెట్టుకొనవలసిన అవసరం వలన ప్రాధమిక వినియోగదారులకు మరింత సౌలభ్యంగా ఉండటం కోసం విజువల్ ఎడిటర్ను తయారుచేశారు. ఇది కింది విధంగా ఉంటుంది , ఒకేవేళ్ళ మీరు విజువల్ ఎడిటర్ కుమారాలని అనుకొంటే ఎడమ వైపున ల పెన్ సింబల్ ను ఎంచుకోవటం ద్వారామారవచ్చు వికీ మార్కప్ సోర్స్ ఎడిటర్ అంతర్లీన పేజీ సోర్స్ కోడ్‌ను చూపిస్తుంది మరియు సాదా టెక్స్ట్ ఫైల్ లాగా పనిచేస్తుంది. ఇలాంటి సాధారణ కోడ్‌ను ఉపయోగించి లింకులు మరియు ఇతర అంశాలు సూచించబడతాయి: [[భూమి]].

విజువల్ ఎడిటర్ తో సవరణలు

విజువల్ ఎడిటర్ తో మీరు చేసే సవరణలు చేసేటప్పుడే కనబడతాయి కాబట్టి కొత్తగా వికీపీడియాలో రాసేవారికి ఇదిసులువైన ఎడిటింగ్ సాధనం , ఇప్పడుఇదిఅప్రమేయంగా మీకు కనిపిస్తుంది లేకపోతే https://te.wikipedia.org/wiki/ప్రత్యేక:అభిరుచులు దగ్గర చేతనం చేసుకోవచ్చు.విజువల్ ఎడిటర్ వర్డ్ ప్రాసెసర్ లాగా పనిచేస్తుంది మరియు అంతర్లీన సోర్స్ కోడ్ను దాచిపెడుతుంది.

టూల్ బార్ మరియు పాప్-అప్ ఇంటర్ఫేస్లను ఉపయోగించి లింకులు మరియు ఇతర అంశాలు సవరించబడతాయి.

ఎడిటింగ్ / సవరణ చేసే ముందు గుర్తుంచుకోవలసిన అంశాలు

రిఫరెన్స్ మరియు నోటబిలిటీ

విషయం గుర్తించబడకపోతే, సరిగా ప్రస్తావించబడకపోతే లేదా కాపీరైట్‌ను ఉల్లంఘిస్తే మీ వ్యాసం తిరస్కరించబడుతుంది.

కాపీరైట్

మూలాల నుండి పదార్థాన్ని కాపీ-పేస్ట్ లేదా దగ్గరగా పారాఫ్రేజ్ చేయవద్దు. మీ స్వంత మాటలలో మూలం చెప్పేదాన్ని సంగ్రహించండి.

వికీపీడియా

వ్యాసం యొక్క అంశం ఇప్పటికే విశ్వసనీయమైన మూలాల్లో ఉండాలి.వీటిలో అకడమిక్ జర్నల్స్, బుక్స్, న్యూస్ పేపర్లు, మ్యాగజైన్లు, మరియు ఫ్యాక్ట్ చెకింగ్ కొరకు పేరుప్రఖ్యాతులు న్న వెబ్ సైట్ లు ఉండాలి. సోషల్ మీడియా, ప్రెస్ రిలీజ్ లు లేదా కార్పొరేట్/ప్రొఫెషనల్ ప్రొఫైల్స్ కు అర్హత లేదు.

స్వతంత్ర వనరులను సాధారణంగా ఆమోదయోగ్యమైన వనరులను ముందుగా ఉపయోగించాలి.

ప్రాథమిక వాస్తవాలను మాత్రమే ధృవీకరించడానికి స్వతంత్ర వనరులు (కంపెనీ వెబ్‌సైట్లు లేదా పత్రికా ప్రకటనలు వంటివి) ఉపయోగించబడతాయి.

మీరు వ్యాసంలో రిఫరెన్సు గా ఇవ్వటానికి వ్యక్తిగత బ్లాగులు, సోషల్ మీడియా మరియు టాబ్లాయిడ్ జర్నలిజం సాధారణంగా ఆమోదయోగ్యం కాదు.

చిత్తుప్రతులతో చేసే సాధారణ తప్పులు చాలా ఉన్నాయి. మీరు తప్పక చూడవలసినవి ఇక్కడ ఉన్నాయి:

మీ గురించి లేదా మరొకరి గురించి / మీకు దగ్గరగా ఉన్న ఏదో గురించి రాయడం

అది మీ గురించి మీ స్వంత వ్యాసం అయినా అయినా, కుటుంబ సభ్యుడు, స్నేహితుడు, యజమాని, గురువు / వ్యాపార భాగస్వామి, మీకు దగ్గరగా ఉన్న విషయాల గురించి రాయడం (మరియు మీకు దగ్గరగా ఉన్న వ్యక్తులు) అలా చేయటం వికీ నియమాలకు విరుద్ధం , ఎందుకంటే మీరు సృష్టించే వ్యాసం తటస్థంగా ఉండకపోవచ్చు.

మెటీరియల్ ని వ్యాసాలలో కాపీ-పేస్టింగ్ చేయకూడదు , మీరు ఆర్టికల్ ని మీకువున్న వనరుల ఆధారంగా మీ స్వంత పదాల్లో రాయాలి, అలా కాకుండా రాసిన వ్యాసాలను నిర్వాహకులు వికీపీడియా నుండి తొలగించటం చేయవచ్చు.

మీరు రాసిన ఆర్టికల్ లో మూలాలను పేర్కొనకపోవడం లేదాస్వతంత్ర విశ్వసనీయ మూలాలు లేని వ్యాసాలు సాధారణంగా రోజుల్లో తొలగించబడతాయి.

మితిమీరిన ప్రచార భాష వాడకూడదు

ఒక ఉత్పత్తిని ప్రమోట్ చేసేటప్పుడు "ప్రముఖ నిపుణుడు" మరియు "గ్రౌండ్ బ్రేకింగ్ టెక్నాలజీ" వంటి పదాలు గొప్పగా ఉంటాయి అయితే అవి వికీపీడియాలో వాడకూడదు.

వికీపీడియాలో వ్యాసంఎడిటింగ్ చేయడం

కొత్త వాళ్ళుసవరించాలి అంటే ఏ పద్ధతి సులువైనది.

కొత్తవారికి విజువల్ ఎడిటర్ తో సవరణలు చేయటం సులువైన పద్దతి , విజువల్ ఎడిటర్ తో మీరు చేసే సవరణలు చేసేటప్పుడే కనబడతాయి కాబట్టి వ్యాసం పూర్తి అయిన తరువాత దాని రూపం ఎలా ఉంటుందో అన్న విషయంలో ఆందోళన పడకుండా , వ్యాస విషయం పై ధ్యాస పెట్టవచ్చు.

నేను వ్యాసం ప్రయోగ శాలలోనే ఎందుకు మొదలు పెట్టాలి

మీరు రాయదలచు కొన్న వ్యాసాన్ని మీ ప్రయోగశాల లో రాయటం వలన వ్యాసం పూర్తిగా తయారు అయ్యేముందు ఏమైనా పొరపాట్లు జరిగినా మీరే సరిదిద్దు కోవటానికి ఆస్కారం ఉంటుంది ఎందుకంటే సాధారణముగా మీప్రయోగశాల పేజీలో ఉన్న విషయమును ఇతరులు మార్పు చేయరు.మీకు వికీ శైలి బాగా అలవాటు అయిన తరువాత నేరుగా వికీపీడియాలోనే వ్యాసం రాయవచ్చు.

నేను చదువుతున్న ఒక వ్యాసం లో కొన్ని దోషాలు వున్నాయి, నేను “ సవరించు” ఎంపిక చేసుకొని మార్చ వచ్చా.

ఆ సవరణ విలువైనది , అత్యంత అవసరము ( ఉదా: ప్రముఖ వ్యక్తి మరణం) అయితే నేరుగా మార్చవచ్చు . సాధారణముగా కొత్తగా వికీ చూసేవారు వ్యాసంలో ఏదన్నా సవరణలు ఆ వ్యాసం చర్చా పేజీలలో సూచించవచ్చు.

విజువల్ ఎడిటర్ తో చేసిన సవరణలను వికీ కోడ్ (మార్కప్) తో సవరణ చేయవచ్చా

చేయవచ్చు,

నా బ్రౌజర్‌తో సవరించడంలో నాకు సమస్యలు ఉన్నాయి!

వికీపీడియాను చూడటానికి సరైన బ్రౌజర్ లేదు.ఆయితే చాలా బ్రౌజర్ లను అప్డేట్ చేయటం ద్వారా కొన్ని సమస్యలు పరిష్కరించవచ్చు .

నేను మైక్రోసాఫ్ట్ వర్డ్ కానీ లో రాసి ఉంచుకొన్న సమాచారం వ్యాసం లోనికి నేరుగా కాపీచేయవచ్చా

మీరు అలా మైక్రోసాఫ్ట్ వర్డ్ రాసిన టెక్స్ట్ ను ను మొదట నోట్ పాడ్ లో కాపీచేసి తరువాత వ్యాసంలో పేస్ట్ చేయటం ద్వారా రూపంలో ( బోల్డ్ , పేరాగ్రాఫ్, లైన్ బ్రేక్) లు వంటివి నివారించ వచ్చు. ఆలా కాపీ చేసిన ప్లైన్ టెక్స్ట్ ను ఎడిటర్ తో సరిదిద్దవచ్చు .

ఆదర్శవంతమైన వ్యాసం ఎంత పొడవు ఉండాలి?

ఆదర్శ వికీపీడియా వ్యాసం 500 పదాల కన్నా ఎక్కువగా 5000 పదాల కంటే తక్కువగా ఉంటుంది, ఈ విషయం లో, నిజంగా చాలా విశ్లేషణ అవసరం అయినా. ఏదేమైనా, సంక్లిష్టమైన ఒక విషయం కోసం అయితే తప్ప వికీలో పొడవైన వ్యాసాలు రాయటం అభిలాషణీయం కాదు , ఒకరు పేజీ నుండి పేజీకి లింక్ చేయగలరు కాబట్టి, అలాంటి పెద్ద వ్యాసాన్ని విడదీసి చిన్నవ్యాసాలుగా రాసి అనేక వ్యాసాలను ఒకదానితో ఒకటి కలుపుతూ, హబ్ పేజీని ఉపయోగించి అన్ని వ్యాసాలను ఒకదానితో ఒకటి కలుపవచ్చు

వ్యాస పరిమాణం నేను ఎలా గుర్తించగలను?

వ్యాసం పేరును “వికీపీడియాలో వెతకండి” అన్న బాక్స్ లో టైప్ చేయడం ద్వారా ఆసక్తి ఉన్న పేజీ పేరు కోసం శోధించండి. జాబితాలోని సరిపోలిన వ్యాస పరిమాణం కిలోబైట్లలో , అందులోని పదాల సంఖ్య చూపబడుతుంది.

సవరణను సులభతరం చేయడానికి / వేగంగా / సరదాగా చేయడానికి ఏదైనా సాధనాలు ఉన్నాయా?

అటువంటి సాధనాల జాబితా కోసం వికీపీడియా: సాధనాలు
https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Tools చూడండి. ఇతర విషయాలతోపాటు, మీరు వేగంగా సవరించడానికి మరియు శోధించడానికి బ్రౌజర్ ప్లగిన్‌లను కనుగొనవచ్చు, HTML ను దిగుమతి చేసే సాధనాలు మరియు వర్డ్ ప్రాసెసర్‌ల నుండి పత్రాలను ఎగుమతి చేయడం, అంధుల కోసం కూడా ఉపకరణాలు ఉన్నాయి.

సవరణ స్క్రీన్‌లో ఉన్నప్పటికీ, వ్యాసం యొక్క భాగం ఎందుకు కనిపించటంలేదు ?

మూలాలను ఉదహరించడానికి మార్కప్‌లో పొరపాటు కారణంగా ఇది సాధారణంగా జరుగుతుంది; సరిపోలని ట్యాగ్ ('క్లోజింగ్ ట్యాగ్') లేకుండా ట్యాగ్ కోసం చూడండి, ఆ ట్యాగ్‌ను పేజీలో తగిన స్థలంలో జోడించండి.

నేను లాగిన్ కాకుండా సవరణలు చేయాలనుకొంటే విజువల్ ఎడిటర్ కనపడటం లేదు ఎందుకు ?

విజువల్ ఎడిటర్ (VE) అనేది వికీటెక్స్ట్ మార్కప్ నేర్చుకోవలసిన అవసరం లేకుండా పేజీలను సవరించడానికి ఒక మార్గం అందరికీ కాదు . మీ ప్రాధాన్యతలను మార్చడం ద్వారా నమోదు చేసిన లాగిన్ వినియోగదారులకు వారు ఎంచుకుంటే మాత్రమే ఇది అందుబాటులో ఉంటుంది.అయితే మీరు మాన్యువల్ గా మార్చుకోవచ్చు మీరు లాగిన్ అయిలేరు కాబట్టి . ఈ పేజీ చరితంలో మీ ఐ.పి.అడ్రసు రికార్డవుతుంది.

నేను పేజీ పేరు ఎలా మార్చగలను?

మార్చలేరు కానీ కొత్తపేరుకు తరలించ లేరు రిజిస్టర్డ్ యూజర్లు కొద్దిగా ఎడిటింగ్ చేసిఉన్నట్లు ఐతే పేజీని తరలించవచ్చు; ఇది పేజీ కంటెంట్‌ను చరిత్రను క్రొత్త శీర్షికకు సవరించుకుంటుంది మరియు పాత శీర్షిక వద్ద దారిమార్పు పేజీని సృష్టిస్తుంది. వికీపీడియా యొక్క లైసెన్స్ ప్రకారం, వ్యాసం యొక్క చరిత్రను సంరక్షిస్తున్నందున, కంటెంట్‌ను చేతితో కాపీ చేసి అతికించడం కంటే ఈ పద్ధతి మంచిది. తరలింపు లేదా పేరు మార్చడానికి వ్యాసం ఎగువన ఉన్న "ఈ పేజీని తరలించు" టాబ్‌ని ఉపయోగించండి.

నేను ద్వారా అనూ టైపింగ్ చేయగలను, అను స్క్రిప్ట్ , లేదా ఏ యూనికోడ్ కానీ తెలుగు ఖతులతో తెలుగువికీపీడియాలో టైపు చేయటం కుదురుతుందా ?